Loài Rết là một nhóm động vật chân khớp thuộc lớp Chân môi (Chilopoda) trong phân ngành Nhiều chân (Myriapoda). Chúng có thân hình thon dài, nhiều đốt, mỗi đốt có một đôi chân. Số lượng chân của rết rất đa dạng, từ dưới 20 cho đến trên 300 chân.
Đặc điểm nội bật của loài rết
- Loài rết có thân hình dài, thon gọn, chia thành nhiều đốt, mỗi đốt có một đôi chân.
- Số lượng chân dao động từ dưới 20 đến hơn 300.
- Chúng di chuyển nhờ các cặp chân, loài rết có khả năng di chuyển linh hoạt trên nhiều địa hình, di chuyển cả tiến và lùi.
- Một số loài có mắt, một số loài thì không.
- Ở đầu rết có một đôi răng nanh sắc nhọn, dùng để tiêm nọc độc vào con mồi.
- Hầu hết các loài rết đều có nọc độc, mức độ độc tùy thuộc vào loài. Nọc độc của rết có thể gây đau đớn, sưng tấy, thậm chí tử vong ở người.
- Chúng sử dụng nọc độc từ răng nanh để tiêm vào con mồi, sau đó dùng các chân để giữ và xé xác con mồi.
- Rết sinh sản hữu tính, con đực truyền tinh cho con cái qua bao tinh. Sau khi thụ tinh, con cái sẽ đẻ trứng hoặc ấu trùng.
- Rết là loài động vật ăn thịt, thức ăn của chúng bao gồm côn trùng, nhện, giun, thằn lằn nhỏ, ếch nhái, chim nhỏ, thậm chí cả các loài rết khác.
- Một số loài rết có thể nhịn ăn trong thời gian dài, lên đến vài tháng.
- Khi bị đe dọa, rết có thể cuộn tròn cơ thể lại thành hình quả bóng để bảo vệ bản thân.
- Rết cũng có thể sử dụng các chân của mình để cắn và cào kẻ thù.
- Rết có lớp vỏ ngoài cứng để bảo vệ cơ thể. Khi trưởng thành, rết sẽ lột xác để thay thế lớp vỏ cũ bằng lớp vỏ mới.
- Quá trình lột xác diễn ra nhiều lần trong suốt cuộc đời của rết.
- Rết sử dụng các rung động để giao tiếp với nhau.
- Chúng cũng có thể sử dụng các hóa chất để đánh dấu lãnh thổ hoặc thu hút bạn tình.
- Loài Rết có tuổi thọ tương đối cao, một số loài có thể sống tới 6 năm hoặc hơn.
Ngoài những tập tính trên, rết còn có một số tập tính độc đáo khác tùy thuộc vào loài và môi trường sống.
Mặt lợi của rết
Lợi ích trong hệ sinh thái:
- Kiểm soát quần thể côn trùng gây hại: Rết là loài săn mồi tự nhiên của nhiều loại côn trùng gây hại, bao gồm ruồi, muỗi, gián, bọ xít, v.v. Nhờ khả năng di chuyển linh hoạt và nọc độc mạnh, rết có thể tiêu diệt hiệu quả các loài côn trùng này, giúp cân bằng hệ sinh thái và bảo vệ mùa màng.
- Làm phân bón: Khi rết chết và phân hủy, xác của chúng trở thành nguồn dinh dưỡng quý giá cho đất, cung cấp các khoáng chất cần thiết cho cây trồng.
Lợi ích trong y học:
- Nọc độc rết: Nọc độc của một số loài rết có chứa nhiều hoạt chất sinh học có giá trị y học cao. Các nhà khoa học đang nghiên cứu nọc độc rết để phát triển các loại thuốc mới điều trị các bệnh như ung thư, tim mạch, viêm khớp, v.v.
- Làm thuốc Đông y: Theo y học cổ truyền, rết được sử dụng làm vị thuốc để chữa một số bệnh như phong thấp, đau nhức, tê bì, trúng gió, v.v. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng rết theo hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Những nguy hiểm mà loài rết gây ra
1. Vết cắn có độc:
- Hầu hết các loài rết đều có nọc độc, mức độ độc tùy thuộc vào loài. Nọc độc rết được tiêm vào con mồi qua răng nanh sắc nhọn ở đầu.
- Vết cắn của rết thường gây đau đớn, sưng tấy, mẩn đỏ, ngứa rát, thậm chí hoại tử da.
- Trong trường hợp nặng, nọc độc rết có thể gây ra các triệu chứng như sốt, buồn nôn, nôn mửa, co giật, tê liệt, suy hô hấp và thậm chí tử vong, đặc biệt là ở trẻ em và người có sức khỏe yếu.
2. Lây truyền bệnh:
- Một số loài rết có thể mang mầm bệnh gây bệnh cho người và động vật, bao gồm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng.
- Khi rết cắn, các mầm bệnh này có thể xâm nhập vào cơ thể con mồi qua vết thương, dẫn đến các bệnh truyền nhiễm như tiêu chảy, sốt rét, viêm não, v.v.
3. Gây thiệt hại cho mùa màng:
- Một số loài rết ăn các loại côn trùng có ích cho cây trồng, gây thiệt hại cho mùa màng.
- Rết cũng có thể đào hang trong đất, làm ảnh hưởng đến bộ rễ của cây trồng.
4. Gây hoảng sợ:
- Rết có ngoại hình đáng sợ với nhiều chân và thân hình dài ngoằn ngoèo, do đó chúng có thể gây hoảng sợ cho con người, đặc biệt là trẻ em.
5. Gây hại cho vật nuôi:
- Rết có thể cắn và tiêm nọc độc vào vật nuôi, gây ra các triệu chứng tương tự như ở người.
- Trong trường hợp nặng, nọc độc rết có thể khiến vật nuôi tử vong.
Cần lưu ý:
- Không nên tự ý tiêu diệt rết bằng tay trần vì có thể bị cắn.
- Nên sử dụng các biện pháp phòng trừ rết hiệu quả như: dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, che chắn các khe hở, sử dụng thuốc diệt côn trùng, nuôi mèo, v.v.
- Nếu bị rết cắn, cần rửa sạch vết thương và đến gặp bác sĩ ngay nếu có các triệu chứng nghiêm trọng.
